Quân đội Liên Xô phản công

Ngày 10 tháng 7, Tập đoàn quân xe tăng 4 của tướng Erich Hoepner tiếp tục cuộc tấn công trên hướng Leningrad. Ngày 11 tháng 7, Quân đoàn xe tăng 41 của tướng Georg-Hans Reinhardt bị chặn lại gần Luga bởi một hệ thống phòng thủ có chiều sâu của quân đội Liên Xô. Thất bại trong việc tìm con đường ngắn nhất đến Leningrad, tướng Georg-Hans Reinhardt phải đổi hướng tấn công. Thay vì nhằm vào Luga, Quân đoàn xe tăng 41 (Đức) dịch chuyển lên phía Bắc, chiếm Osmino và dùng nó làm bàn đạp tấn công vào Bolshoy Sabsk và Porechye. Ở phía Nam, Quân đoàn cơ giới 56 của tướng Erich von Manstein tiếp tục tiến về phía Tây hồ Ilmen, tấn công cụm cứ điểm Shimsk do Cụm phòng thủ Novgorod (Liên Xô) đang trấn giữ. Ngày 13 tháng 7, các đơn vị tiền tiêu của Sư đoàn xe tăng 8 đã tiến dọc theo sông Shelon, thọc sâu vào dải đất hẹp giữa sông Shelon và sông Mshashka mà không hề biết rằng, một cái bẫy đang chờ họ từ hướng Mikhalkino và Skirino nằm ở hai bên sườn Sư đoàn xe tăng 8 (Đức).[5]

Sáng sớm ngày 14 tháng 7, Tập đoàn quân 11 (Liên Xô) tiến hành phản công với sự yểm hộ của Sư đoàn không quân 135 trực thuộc Phương diện quân Bắc. Sư đoàn bộ binh 70 (Liên Xô) chỉ có 15.333 quân so với 16.120 quân của Sư đoàn xe tăng 8 (Đức), 16 xe tăng đấu với 201 xe tăng, 53 khẩu pháo đấu với 60 khẩu pháo, 136 súng cối đấu với 78 súng cối; chỉ có lực lượng phòng không chiếm ưu thế tuyệt đối với 60 khẩu đội/10 khẩu đội. Sư đoàn này đã đánh bật Sư đoàn xe tăng 8 (Đức) khỏi thị trấn Skirino, bao vây và tiêu diệt một bộ phận xe tăng của sư đoàn này tại phía Bắc Skirino. Bị phản công bất ngờ từ hướng chính diện Prigorov (???) và bên sườn từ hướng Skirino, chủ lực Sư đoàn xe tăng 8 (Đức) buộc phải lùi lại. Trên cánh trái, chủ lực của Sư đoàn cơ giới 3 (Đức) cũng bị Quân đoàn bộ binh 16 (Liên Xô) đánh bật khỏi tuyến sông Mshaga và buộc phải rút về Ostrov. Trung đoàn cơ giới 29 (Đức) cũng phải hủy bỏ cuộc tấn công vào Gorodishche. Chiều 14 tháng 7, Trung đoàn bộ binh 841 thuộc Sư đoàn bộ binh 237 (Liên Xô) bao vây và tiêu diệt tiểu đoàn trinh sát cơ giới của Sư đoàn cơ giới 3 (Đức) ở phía Nam Gorodishche và tiến về Borok.[6]

Ngày 15 tháng 7, các sư đoàn bộ binh 252 và 329 thừa thắng xốc tới Soltsy. Lúc 18 giờ cùng ngày, Trung đoàn bộ binh 252 thuộc Sư đoàn bộ binh 70 đã đánh bật Trung đoàn xe tăng 10 thuộc Sư đoàn xe tăng 8 (Đức) khỏi thị trấn Soltsy. Lữ đoàn cơ giới 8 có Tiểu đoàn xe tăng 28 và Trung đoàn pháo binh cơ giới 80 bị bao vây tại phía Tây thị trấn Soltsy. Chiều 16 tháng 8, cụm quân Đức tại đây buộc phải mở đường máu rút quân dọc theo con đường sắt từ Soltsy đi Dubelka (???) trong sự truy đuổi của Sư đoàn cơ giới 202 và Sư đoàn bộ binh 70 (Liên Xô). Ngày 16 tháng 7, Sư đoàn bộ binh 70 (Liên Xô) chiếm các thị trấn Seltso và Relbitsy, dồn quân Đức về tuyến Nikolsky (???) - Baranovo - Bolshoy Klin (Klin) - Dubelka (???). Từ phía Nam Ilmen, Sư đoàn bộ binh 183 (Liên Xô) vượt sông Shelon đánh vào hậu cứ của Quân đoàn cơ giới 56 (Đức), tiếp tục vượt sông Sitnye tấn công lên Dubky (???) và Shamusky (???) nhằm cắt đường rút về phía sau của Sư đoàn xe tăng 8 (Đức). Ngày 17 tháng 7, Quân đoàn cơ giới 56 (Đức) bị đẩy lui hơn 40 km, quay lại tuyến xuất phát tấn công ngày 10 tháng 7.[1]

Cuộc phản công của Tập đoàn quân 11 (Liên Xô) tại khu vực Soltsy đã gây ra một mối lo ngại lớn không chỉ cho Bộ Tư lệnh Cụm tập đoàn quân Bắc (Đức) mà còn ở cả Tổng hành dinh của quân đội Đức Quốc xã. Tổng tham mưu trưởng lục quân Đức, tướng Franz Halder viết:

Quân đội Đức Quốc xã khôi phục lại tình hình

Sự rút lui của Quân đoàn xe tăng 56 buộc Bộ tư lệnh Cụm tập đoàn quân "Bắc" (Đức) phải có những biện pháp đặc biệt để đối phó bởi ngày 17 tháng 7, 2 trung đoàn xe tăng và 1 trung đoàn cơ giới của Sư đoàn cơ giới 21 (Liên Xô) đã triển khai phía sau các sư đoàn bộ binh Liên Xô tại Cheremenets, Bolotsko, Borok và Novoselye, cùng với Sư đoàn cơ giới 202 uy hiếp cả hai bên sườn của Quân đoàn xe tăng 56 và chia cắt quân đoàn này với Quân đoàn xe tăng 41 đang tấn công trên hướng Luga. Tuy nhiên, nguyên soái K. E. Voroshilov đã phạm sai lầm khi ông tách các trung đoàn xe tăng để phối thuộc và yểm hộ cho các sư đoàn bộ binh. Trong đó, Trung đoàn 3 có 25 xe tăng được giao yểm hộ Sư đoàn bộ binh 70, Trung đoàn 1 còn lại 25 xe tăng được phối thuộc cho Sư đoàn bộ binh 237, Trung đoàn cơ giới 2 có 12 xe tăng được sử dụng làm lực lượng cơ động. Việc phân tán xe tăng đã làm yếu sức chiến đấu của Sư đoàn xe tăng 21 và tạo điều kiện cho Sư đoàn cơ giới SS "Totenkopf" tập trung lực lượng đánh bại từng trung đoàn xe tăng Liên Xô.[3]

Ngày 18 tháng 7, Sư đoàn cơ giới SS "Totenkopf" được trả về đội hình của Quân đoàn cơ giới 56 và tướng Erich von Manstein bắt đầu ở cuộc phản đột kích. Ngay trong buổi sáng ngày 18 tháng 7, Sư đoàn cơ giới 21 (Liên Xô) mất 8 xe tăng do hỏa lực của quân Đức, 9 chiếc khác bị hỏng vì lý do kỹ thuật, 10 xe chiến đấu bộ binh bị đốt cháy. Sư đoàn chỉ còn lại 33 xe tăng trên tuyến đầu và 12 chiếc của Trung đoàn cơ giới 2.[8]. Chiều 18 tháng 7, Sư đoàn cơ giới SS "Totenkpf" phối hợp với Sư đoàn bộ binh 269 bắt đầu đẩy lùi Quân đoàn bộ binh 16 (Liên Xô) về tuyến Ostrov - Seltso - Relbitsy. Trên cánh trái, Sư đoàn xe tăng 3 (Đức) cũng thực hiện các đòn phản đột kích vào Zhidy (???) và Borok rồi phản đột kích dọc theo tả ngạn sông Mshaga. 10 giờ ngày 19 tháng 7, khi tướng V. I. Morozov ra lệnh cho tiền đội của Sư đoàn xe tăng 21 rút về tuyến sau thi xe tăng Đức đã đột kích vào phía sau lưng sư đoàn này được 30 km.[6]

Ngày 20 tháng 7, Sư đoàn xe tăng 8 (Đức) chiếm lại Soltsy và bắt đầu uy hiếp sườn trái của Tập đoàn quân 11 (Liên Xô). Trên cánh Bắc của chiến dịch, Sư đoàn cơ giới 36 (Đức) cũng chuyển hướng tấn công vào Shimsk, buộc Quân đoàn cơ giới 12 (Liên Xô) phải xoay hướng sang phía Bắc để đối phó. Ngày 21 tháng 7, Tập đoàn quân 11 (Liên Xô) phải rút về tuyến xuất phát tấn công với tổn thất khá nặng nề. Sư đoàn xe tăng 21 chỉ còn lại 24 xe tăng hoạt động được và vẫn phải phân tán để yểm hộ cho các sư đoàn bộ binh Liên Xô đã chuyển sang phòng thủ. Trung đoàn 1 còn 7 chiếc phối hợp với Sư đoàn bộ binh 237 giữ Utorgosh. Trung đoàn 3 cũng còn lại 7 xe tăng phối hợp với các trung đoàn 68 và 329 giữ tuyến Sevnya (???) - Mikhalkino. Trung đoàn 2 còn lại 10 xe chiến đấu bộ binh phối hợp với Trung đoàn 252 và phần còn lại của Sư đoàn cơ giới 202 giữ tuyến sông Shelon. Ngày 22 tháng 7, Sư đoàn xe tăng 8 (Đức) chiếm lại Skirino và tiến tới ngã ba sông Shelon - Mshashka.[2]